اهمیت مطالعه سیره اهل بیت علیه السلام

بسم الله الرحمن الرحیم

اهمیت مطالعه سیره اهل بیت علیه السلام از منظر ظهور حضرت ولی عصر ارواحنا فداه

اهمیّت مطالعه سیره اهل بیت علیه السلام را می توان از جنبه های مختلفی بررسی کرد. اینبار بیایم از یک منظر اساسی و مهم بررسی کنیم. از جنبه ای که بررسی آن جنبه های دیگر را جامع در خودش جای داده است. به بررسی اهمیت مطالعه سیره اهل بیت ع از نگاه اساسی یک منتظر یعنی ظهور امام زمان عج می پردازیم:

برای فهم اینکه چطور ظهور آقا به مطالعۀ سیره اهل بیت ع وابسته است باید اوّل بررسی کنیم چطور سیره اهل بیت ع با امامت و شناخت آن رابطه قرین و گسترده ای دارند:

رابطه شناخت امامت با سیره اهل بیت ع یک رابطه درهم آمیختۀ اساسی و بنیادی است. برای بررسی این رابطه کافیست به چند مورد زیر دقّت کنیم:

_ حضرت محمّد مصطفی ص خاتم پیامبران هستند و آمدند تا چیزی را به پایان برساند و آن آرزوی تمامی پیامبران پیشین بوده و برای این منظور دین مبین اسلام را آوردند و خدا این دین را بر گزید. دین اسلام به بشریّت اوج خودش را شناساند. خدا چه زمانی این دین را برگزید؟ زمانیکه آیه اکملکم دینکم نازل شد. خدا کی این آیه را نازل کرد؟ زمانی که امام علی ع به عنوان جانشین پیامبر ص بسیار علنی در غدیر خم معرفی شدند.

_ آیا حضرت محمد ص فقط در غدیر امام علی ع را معرفی کردند؟! مشخص است کسی که کمی سیره نبوی را مطالعه کرده باشد کافیست کمی مکث کرده و آنگاه خواهد دید اگر رفتار های مهم پیامبر در زمانش چند دسته بشوند، قطعا یکی از مهم ترین بخش های آن معرفی صریح امام علی ع است. احادیث زیاد و ماجرا های بسیار محکم و متعدد به ویژه ماجرای زکات دادن امام علی ع در سر رکوع که آیه واضحی در قرآن به آیه ولایت دارد گواه این موضوع می باشد. پس علاوه بر غدیر خم پیامبر اکبرم ص مکررا امام علی ع را معرفی کرده اند و این موضوع از همان ابتدای مبعث رسول اکرم مشهود است به گونه ای که گواه تاریخی نشان میدهد بلافاصله بعد از دستور به ابلاغ آشکار پیامبر توسّط خدا که ایشان خویشاوندان را دعوت کردند در همان جا نیز اعلام جانشینی امام علی ع کاملا بیان می شود.

_ امام علی ع برادر خاصّ پیامبر در هنگام پیمان برادری نیز شدند و این نشان می دهد پیامبر اکرم ص علاوه بر بیان مستقیم جانشینی مولا علی علیه السلام از راه های گوناگون و حتّی غیر مستقیم نیز مانند بیان ویژۀ فضیلت های حضرت این موضوع را بیان داشتند.

_ امام علی علیه السلام یک پیشوند مقدّم دارند و آن کلمه امام است و جانشینی ایشان بعد پیامبر حول همین کلمه امام میگردد پس خوبه به امام علی ع تنها به عنوان فرد شایسته خلافت و جانشینی بعد رسول خدا ص نگاه نکرده و ما نیز نگاه مقدّم درستی را عرضه داشته و ایشان را به عنوان یک امام بعد پیامبر اکرم ص در نظر بگیریم.

_ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیه و آله علاوه بر الگو بود در عرصه های گوناگون یک الگوییّت خیلی خاص دارند و آن این است که رفتار تمام و کمال از امام مداری را نشان می دهند به گونه ای که حتی در اشعار و نوحه ها مشهود است این مضامین شعر که مثلا همین بس علی را فاطمه باشد یاور.

_ بعد از امام علی علیه السلام ما 11 تا امام داریم. کلمه امام خوبه ما را به فکر فرو ببرد.

دیدید که در یک بررسی ظاهری امام و امامت در سیرۀ اهل بیت ع چقدر اهمیّت خودش را نشان می دهند. حال بیایم چند بررسی کنیم:

اگر بررسی سیرۀ اهل بیت علیه السلام را را بررسی تاریخی رفتار خاندان کرامت بنامیم که خب این بررسی طول زمانیش هم اکنون نیز ادامه دارد و تا ظهور و بعد آن تا قیامت ادامه خواهد داشت! آری تا زمانی که امام باشد پس سیر تاریخیش نیز هست. امّا اگر بررسی سیره اهل بیت ع را بررسی رفتاری و جهت گیری فعالیتی اهل بیت ع بدانیم می توانیم این جواب را با تکرار های مکرر در برهه ای از تاریخ که اهل بیت علیه السلام حضور دارند به صورتی کامل و خب درک کرده و آن برهه همان حدود 250 ساله ای است که از پیامبر اکرم ص و تا غیبت آقا امام زمان عج به طول انجامیده است.

امامان در مسیر انجام کاری و به ثمر رسیدن هدفی آمده اند و آن کار در زمان بعد پیامبر و آمدن دین اسلام باید انجام میشد. امّا مشخص است که انجام نشد. این کار همان کار ظهور است و این هدف همان هدف ظهور می باشد.

مردم بعد پیامبر ص، امام علی ع را پس زدند و اونم یه مدّت واقعا زیاد. همچنین وقتی هم سراغ ایشان رفتند به عنوان یک خلیفه رفتند نه به عنوان یک امام. این خیلی مهمّه که توجّه کنیم مردم درکی از امامت آنقدر نداشتند که کلمه خلیفه را به جای امامت به کار می بردند. امامت یک مقام خاصّ و والا است و در عظمت این مقام کافیست به آیه قرآن مراجعه کنیم: سوره بقره آیه 124: وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ ... این آیه بیان می کند وقتی ابراهیم پیامبر ص که خلیل الله است و جزء پیامبران اولوالعزم و دارای شریعت می باشد از پس امتحان کلمات برآمده و پسرش اسماعیل را حاضر شد قربانی کند با آنکه میدانست قرار است از ذریّۀ آن پنج تن آل عبا بیرون بیاید که در آیه به نام کلمات آماده است خدا به آن یک مقام جدید عطا میکند و آن امامت است. قطعا مقام جدیدی که به کسی عطا می گردد اونم از جانب خدا به پیامبرش که درود خدا بر ایشان باد یک مقام بالاتر می باشد. ابراهیم با آن همه مقام در سنّ پیری به این مقام جدید نائل می گردد. به قول معروف در خانه اگر کس است یک حرف بس است که امامت چه مقام عظیم الشّأنی می باشد.

هنگامی که مردم مراجعه کردند به امام علی ع باید توجّه کرد که حتّی پای ایشان به عنوان یک خلیفه نیز وای نستادند چه برسد به رعایت حق امامت! این موضوع از عدم فرمانبرداری نسبت به حمله جهت سرکوب معاویه ملعون کاملا مشهود است.

بعد از امام علی ع ما در امام حسن علیه السلام صلحی راهبردی را مشاهده می کنیم که همان حمله ای خاموش از طریق صلح می باشد که زبونی دشمن را به مردم نشان دهد. امام حسن علیه السلام در واقع پس زده می شود و این بزرگوار با صلح در واقع شمشیر اوّل عاشورا را رقم می زنند. به قول مقام معظّم رهبری اگر صلح امام حسن علیه السلام نبود عاشورا به ثمر حقیقی نمی رسید و اینطور فراگیر نمی شد.

این صلح امام حسن ع نیز در زمان امام حسین علیه السلام به واسطه نشناختن امامت باز مردم را به سمت حق نمی برد و ما میبینیم فاجعۀ عظیم عاشورا به وقوع می پیوندد. بعد عاشورا و حتی قبل آن یک چیز در سیرۀ امامان کاملا مشهود است و آن تربیّت جامعه محور برای درک امامت است. خب این تربیّت با عدم همراهی کافی مردم مواجه می شود امّا باز به جایی می رسد که مردم در زمان امام صادق علیه السلام و به ویژه امام رضا علیه السلام خواهان اهل بیت ع به طور ویژه در حکومت می شوند که این موضوع در اجبار کردن حکومت غاصب بنی عباس به ولایت عهدی امام رضا علیه السلام برای فریب عوام مشهود است. یعنی باز امامت درست درک نمی شود و کار به غیبت می کشد.

اساسا ظهور آقا امام زمان عج زمانی اتفاق می افتد که عوامل ظهور مهیا شوند و آن مثلا وجود یاران کافی و نیز وجود آمادگی کافی در مردم است. خب آمادگی یعنی چی؟ آیا غیر از شناخت درست امامت و واستادن تا آخر پای امام است؟! یار یعنی چی؟ آیا غیر از فردیست که امامت را شناخته و در مسیر امام حرکت می کند و یک شیعه و مؤمن حقیقیست.

پس ظهور نیازمند شناخت امامت است و همانطور که دیدیم امامت در سیره اهل بیت علیه السلام قرین شده می باشد. پس با شناخت اهل بیت ع می تواند به شناخت امامت رسید.

ما در روایت داریم که آنچه را ما نیاز داریم اهل بیت علیه السلام در روایات گفته اند و خب این را کی گفته اند؟ در آن برهۀ مهم 250 ساله در تاریخ. خب حال مهم ترین چیز و درست تر بگیم اساسی ترین چیزی که نیاز داریم چیست؟ قطعا راه ظهور آقا امام زمان عج موضوع اساسیت و اصلا گفیتم امامان باید کاری می کردند که نشد چون مردم آماده نبودند و ظهور یعنی آمدن آقا در هنگام آمادگی مردم و به انجام رساندن آن هدف که رسیدن به اوج بشریّت است. در تاریخ بشر هنگام خلقت و پیامبری حضر آدم ص تا حضرت نوح ص ما شریعت نداشتیم و دین فقط انجام ندادن کاری بود که با فطرت انسان تناقض داشت. بعد حضرت نوح ص تا حضرت محمّد مصطفی ص شریعت و دین تو چند مرحله آمد تا آنکه با نزول آیۀ اکمال که مربوط به واقعۀ غدیر است کامل می گردد. در واقعۀ غدیر خم ما شاهد این هستیم که امام علی ع آشکارا به دستور صریح و جدّی خدا توسّط پیامبر اکرم ص معرفی می گردد و این آیه اکمال دین نازل شده که گواه به این است: امامت ورود به عصر جدید می باشد. این عصر همان دوره به نهایت رسیدن بشر و ظهور است. این عمل یعنی رسیدن انسان به موفقیّت در دورۀ سوّم بشریّت. این دوره آخرین دوره بشر بوده و به همین دلیل بعد ظهور انسان ها به نهایت پیشرفت معنوی، علمی، عقلی، اقتصادی، اجتماعی و ... می رسند.

پس شناخت سیرۀ اهل بیت علیه السلام برای ظهور لازمه. امّا باید توجّه کرد شناخت حقیقی نیاز است و آن جز با تفکّر و تعقّل بدست نمی آید و در قرآن خدا در بسیاری از آیات به آن تاکید کرده است. کسانیکه قرآن را زیاد می خوانند یا می شنوند قطعا به عبارت های یتفکّرون، یتدبّرون، یتعقّلون و امثال آن زیاد بر خورد کرده اند که گواه این تاکید می باشد.

در مسیر شناخت اهل بیت علیهما السلام خوبه که به این نکات توجّه کنیم:

_ شناخت باید با دقّت باشد: ما اصولا وقتی به چیزی دقّت نکنیم اصلا نمی توانیم آن را بشناسیم. مثلا: محو تماشای یک صحنه رزمی در تلویزیون هستیم و یه صحنه به خودمان میایم و میگیم ای دل غافل غذا سوخت! چون ما دقّتمان را تمام و کمال محتوف کاری دیگر کردیم پس از شناخت وضعیت غذا غافل شدیم. در مورد اهل بیت ع نیز شناخت باید اولی باشد پس دقّت اولی نیاز است. خیلی وقتا ما به رویداد های مهم در حد یه مناسب توجّه کرده و دقّت نمی کنیم خیلی ازین رویداد ها اساسی ترین و مهم ترین پایه و اساس کار می باشند که ما باید بشناسیم.

_ شناخت باید مستند باشد: اگر در شناختن، ما به مستند و قابل اعتماد بودن توجّه نکنیم یعنی اصلا مسیر را اشتباه رفتیم! یه مثال: در یک آزمایش علمی کوچک ترین تغیرات ممکن است تاثیرات مهمی در نتیجه بگذارند چون فرایند علمی به عوامل گوناگون وابسته است و تغیر در عوامل موجب تغیر نتیجه فرایند می شود. خب حال ما قرار است با بررسی اهل بیت ع به شناخت امامت برسیم آنگاه اندازه یک فرایند علمی هم به امامتی که کلّ هستی به خاطر آن وجود دارد توجّه نمی کنیم؟! همچنین اگر مستند بررسی کنیم متوجه تحریفات که هیچ بلکه متوجّه تغیرات جزئی هم شده و با بدست آوردن عوامل اصلی می توانیم به شناخت درست و دقیق برسیم.

_ شناخت باید گسترده باشد: اگر در مطالعه سیرۀ اهل بیت ع به ابعاد گوناگون توجّه نکنیم اصلا مطالعۀ درستی انجام ندادیم! مگر می شود یک پازل را بدون یک قطعه درست کرد؟! عدم بودن یک قطعه در پازل یعنی عدم همانگی کلّ مجموعه و پازل. زندگی اهل بیت ع با دیدن فقط یک یا دو جنبه، یک زندگی غیر واقعی را از خواندن کرامت برای ما به تصویر خواهد کشید و این شناخت شما را نیز غیر واقعی میکند. شناخت غیر واقعی کاربردی عملا ندارد و اگر هم داشته باشد یعنی خطاست.

_ شناخت باید بروز باشد: اگر در مطالعه اهل بیت علیه السلام ما فقط بگیم خب یه چیزی در تاریخ مثلا اتفاق افتاده و اهل بیت ع مثلا فلان کردن که این بدرد نمی خورد! ما در دعا ها داریم که خدایا آن دانشی را که به من سود نمی رساند را از من دور کن و اگر در مطالعه اهل بیت ع به علّت کار ها و شرایط آن دقّت نکنیم با این هدف که آن ها را در زمانه خودمان متناسب با شرایط به کار ببریم پس یک شناخت بلا استفاده کسب کردیم و چون سیرۀ اهل بیت حقیقتا ذرّه ذرّه لازم و مفید است پس باید اساسا شناخت ما اشتباه بوده باشد. پس یا وقتمان را صرف شناخت بلا استفاده نکنیم یا بهتره طوری شناخت بدست بیاریم که به صورت بروز و متناسب با زمان از آن استفاده کنیم.