مفضل بن عمر که بود؟ و کتاب توحید مفضل چقدر اعتبار دارد؟

بسم الله الرحمن الرحیم

(( مفضل بن عمر که بود؟ و کتاب توحید مفضل چقدر اعتبار دارد؟ ))

شخصیت و منزلت مفضّل بن عمر
ابو محمد، مفضل بن عمر جعفى کوفى، در اواخر قرن اول هجرى در کوفه به دنیا آمد و در سال 148 قمری از دنیا رحلت نمود. او از شاگردان ممتاز امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) به شمار می‌آید، و از راویان بزرگ حدیث است.

الف. مقام و منزلت مفضّل از نگاه روایات
مفضل بن عمر پیش امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) مقام و جایگاه ویژه‌ای داشت.‏ وی از طرف آن دو امام، متولى گرفتن اموال و مصرف آنها بود، و این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان آن بزرگواران به مفضل است.
- امام صادق(ع) به مفضّل فرمود: «هر گاه دیدى میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعى بر سر مالى به وجود آمده، تو خود از اموال من آن‌را بپرداز».
- امام کاظم(ع) فرمود: «مفضّل انیس و همدم من است و در کنار او احساس راحتى می‌کنم».
ب. جایگاه مفضّل از نظر دانشمندان اسلامى‏
فقها، محدثان و دانشمندان رجال بسیاری به مرتبه شامخ مفضل اشاره کرده‌اند:
- شیخ صدوق(ره) در جای جاى کتاب‌هاى گران‌قدر خود احادیثی آورده که «مفضّل» در طریق آنها قرار گرفته است. از آن‌جا که بناى شیخ صدوق آن بود که - بویژه در من لا یحضره الفقیه - تنها به احادیث معتبر و آنها که بین او و خدا حجت است بپردازد، از طرفى بارها به احادیث مفضّل استناد جسته؛ می‌توان نتیجه گرفت که مفضّل نزد شیخ صدوق از جایگاه رفیعی‏ برخوردار بود.

کتاب‌شناسی توحید مفضّل‏
کتاب «توحید مفضّل»؛ املاى امام صادق(ع) است و در آن به مباحث خداشناسى پرداخته شده و امروزه شهرت مفضل بیشتر به واسطه همین کتاب است. نجاشی نام دیگر این کتاب را «کتاب فکّر» ذکر کرده است.
1. سبب املاى توحید مفضل
درباره سبب املاى توحید مفضل در روایتى چنین آمده است: مفضل پس از شکست در مناظره‌اى با ابن ابى العوجاء زندیق، نزد امام صادق(ع) رفت و امام طى چهار روز و در چهار جلسه یک دوره مباحث توحید و خداشناسى را به او تعلیم داد و از وى خواست که آن‌را بنویسد.
2. گزارشی از محتوای کتاب
مجلس اول: امام صادق(ع)، در این مجلس، ابتدا، علت انکار خدا یا شک و تردید در وى را ناآگاهى از اسباب آفرینش می‌داند، سپس به بیان کیفیت آفرینش جهان، خلقت انسان و بیان اعضاى بدن انسان می‌پردازد و از نظم و هم‌آهنگى موجود بین آنها بر وجود خالقى حکیم استدلال می‌کند.
مجلس دوم: در این مجلس، امام(ع)، به برخى از اسرار و شگفتی‌های موجود در حیوانات اشاره می‌کند.
مجلس سوم: به اسرار و حکم کائنات، آفرینش آسمان و زمین، طلوع و غروب خورشید، فصل‌هاى سال و ماه و دیگر ستارگان پرداخته شده است.

مجلس چهارم: از حکمت مصائب، سختی‌ها، مرگ و فنا بحث شده است.

درپایان:

علّامه سید صدر الدین عاملى می‌گوید: «کسى که به دقت در حدیث مشهور مفضّل از امام صادق(ع) بنگرد، درمی‌یابد که امام(ع) این سخنان بلیغ و معانى شگفت و الفاظ غریب را جز با مردى بزرگ، جلیل القدر، دانشمند، با ذکاوت، هوشمند و شایسته حمل اسرار دقیق و ظریف و بدیع با شخص دیگر در میان نمی‌نهد. این مرد در نزد من بسیار رفیع المقام و جلیل القدر است» (امین عاملى‏، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 10، ص 132 – 133)

بر گرفته از (با تغیر و تقلیل): https://www.islamquest.net/fa/archive/fa57714

پایگاه تبیینگران

یا علی مدد.